Beschouwing over advent

Het moment waarop een nieuw jaar begint is in iedere cultuur anders. Het joodse nieuwe jaar begint meestal over het algemeen op 17 september. In India is het meestal in maart met het Holi-feest (de datum is elk jaar anders). Bij de Kelten was 1 november de dag waarop het nieuwe jaar begon en bij de Romeinen 1 maart. Voor islamitische mensen begint het nieuwe jaar dan weer op 21 maart. Wij vieren het op 1 januari. Maar in onze kerkelijke traditie vangt het nieuwe jaar al eind november aan, op de vierde zondag voor Kerst!

Het kerkelijk jaar wordt dus begonnen met een periode van vier weken die Advent wordt genoemd. Advent is latijn voor ‘waakzaam zijn’, ‘wachten op wat naar jou toe komt’. Iedere week heeft een eigen thema.

Voor de eerste week is dat; ‘Levavi’. Dat betekent; ‘sta op, ontwaak’, ‘verhef je zelf (tot je Zelf)’. Denk maar aan het woord ‘levitatie’. Het is een dringende aansporing te ontwaken uit de zelfvervreemding, de onwetendheid waarin we al zo lang verkeren. Ook de Katha-Upanishad besluit met deze uitspraak; Uttishthata jagrata, dwz; "Sta op en ontwaak!". In de betekenis van AUM is deze week is te vergelijken met de klank A, het eerste begin.

Het thema van de tweede week is ‘Populus Sion’. Een vrije vertaling zou kunnen zijn: ‘keer terug’, ‘keer in’, ‘keer terug naar huis’. ‘mediteer’.  Je staat natuurlijk niet voor niets op, daar moet wel een goede reden voor zijn.  Opstaan om terug te keren, dat is de ware reden. In AUM kan je dit vergelijken met de U. De U staat voor de voortzetting.
Zoals het joodse volk in ballingschap leefde, zo leven wij in zekere zin ook in ballingschap. We zijn vervreemd van onze ware aard, die puur Bewustzijn is. We zijn vereenzelvigd met ons tijdelijk lichaam en de talloze vluchtige gedachtes en gevoelens. Als we leren mediteren kunnen we terugkeren naar huis.
Mediteren is aan het tijdelijke voorbij gaan, het denken verstillen. Want het denken ís de tijd. Het zijn de herinneringen uit het verleden geprojecteerd op de denkbeeldige toekomst. Wanneer een einde is gekomen aan het denken en aan de tijd, dan is alles wat naar je toe komt gevat in het eeuwige Nu.

Onvermijdelijk volgt daaruit het thema van de derde week; ‘Gaudete’. ‘Verheugt U!’ De essentie van de yogafilosofie is dat onze ware aard Zijn-Bewustzijn-Zaligheid is. Als door meditatie de zelfvervreemding is doorbroken en het lijden is vernietigd, dan is vrede, vreugde, vrijheid en zaligheid het onweerstaanbare gevolg. Als we immers niet langer gebonden zijn door de paren van tegenstellingen zoals plezier en pijn, erkenning of afwijzing, ziekte of gezondheid, dan is ons Zijn en ons geluk niet langer afhankelijk van de grillen van het bestaan. In AUM wordt dit uitgedrukt in de M, de voleinding.

De vierde week tenslotte heeft als thema; ‘Rorate coeli ’. Dit is afkomstig uit een bijbel-vers dat luidt: “Laat het dauwen uit de hoge hemelen en mogen de wolken de rechtvaardige beregenen”. Er wordt gezegd dat toen Siddhartha de verlichting bereikte en de Boeddha werd, er een bloemenregen uit de hemel neerdaalde. Zoals dauw uit hemelen komt, zo zal de vrucht van onze meditatie zijn. In AUM wordt dit uitgedrukt in de stilte na AUM, de vierde staat, na het begin, de voortzetting en het einde. Met andere woorden: Dat wat alles Omvat. Dat wat er zal zijn na het einde en er al was voor het begin.

Na die vier weken van Advent wordt het Kerstmis. Het feest van de geboorte van Christus. Dat woord heeft als oorspronkelijke betekenis; ‘gezalfde of verlichte’. Het is dus niet zozeer een naam als wel een titel, een aanduiding. De titel Christus heeft min of meer dezelfde kwaliteit als de naam ‘Boeddha’, waarvan de betekenis ‘de ontwaakte’ of ‘verlichte’ is.

In de kerk vieren we nu vooral de fysieke geboorte van Jezus, een groot verlicht wezen, een bron van inspiratie. Maar Jezus zelf heeft gezegd; “Zoek het koninkrijk diep in je eigen wezen, dáár is het te vinden”. De georganiseerde godsdiensten hebben de mens in onwetendheid willen houden. Priesters, geheimhouding en gebruiken hebben ons eeuwenlang grondig van de weg naar binnen afgeleid. Maar om de weg naar binnen te gaan heb je helemaal geen priesters nodig! Er is niets geheimzinnigs aan! De enige voorwaarde is dat je de weg zelf dient te gaan. En dat is de grote uitdaging!

Was dat in vroeger tijden wellicht slechts voor enkelingen weggelegd, vandaag de dag is het voor ieder mens mogelijk en wellicht ook noodzakelijk om in dit Bewustzijn te ontwaken! Iedereen wordt eerst geboren in het lichaam. De mens in wie het Licht van Bewustzijn is ontstoken, wordt als het ware voor de tweede keer geboren. Zulk een mens wordt ook wel ‘twee keer geborenen’ genoemd.

Harih OM!*
Michiel, december 2023

*Toen Swami Satchidananda in de jaren 60 naar Amerika trok en yoga begon te verspreiden, leerde hij zijn toegewijden uiteraard ook het gebruik van mantra’s. Een bekende mantra is ‘Harih OM’. Letterlijk: ‘Mijn groet aan Dat wat het lijden vernietigt.‘ Volgens de swami spraken veel mensen het uit als: ‘Hurry home’. Hij vond het prachtig en legde het uit als; ‘Haast je naar huis en vernietig het lijden (dat ontstaat uit onwetendheid).

Going home, coming home for Christmas!
Dat iedereen het Licht in zichzelf mag ontsteken, laten schijnen en daarmee de wereld verlichten!

Dat wensen je,
Janneke en Michiel